Hoe toegankelijk is Nederland in jouw ogen?

“Nederland is in ieder geval een plek waar mensen met een handicap een leuk leven kunnen hebben. Het ligt er ook aan wat jouw handicap precies is. Ik rijd in een vrij lichte rolstoel en heb nog een goede handfunctie. Als ik een keer bij een trappetje kom waar geen lift is, dan zou ik nog kunnen vragen of er mensen zijn die mij de trap op willen tillen. Op het moment dat ik ergens kom waar geen gehandicaptentoilet is, dan kan ik op zoek naar een regulier toilet en kijken of ik mezelf daar in kan proppen.”

“Het is Nederland alleen niet vanzelfsprekend dat je de deur uitgaat met de zekerheid dat alles goed komt. Je moet je van tevoren oriënteren. Het is niet zo dat je je overal vanzelfsprekend welkom voelt. In heel veel andere landen is dat een stuk beter geregeld en het zou een verademing zijn als dat ook in Nederland het geval wordt. In ons land is nog een hoop te doen. Er is inmiddels wetgeving, maar dat betekent niet dat in de nacht van 31 december 2016 op 1 januari 2017 Nederland opeens op magische wijze helemaal toegankelijk is gemaakt. Er is nog steeds een lange weg te gaan.”

Welke landen in de wereld zijn een voorbeeld van hoe het wel moet?

“Amerika sowieso, dat is wat mij betreft het meest gastvrije land voor rolstoelers. Daar hoef ik van tevoren echt niet te informeren of iets kan. Een rolstoeltoilet is er gewoon, zulke dingen zijn geïntegreerd in de maatschappij. Duitsland vind ik ook op de goede weg. Engeland heeft de Paralympische Spelen georganiseerd en de Engelsen zijn helemaal weg van rolstoelsporten. Dat helpt dan weer de rolstoeltoegankelijkheid te bevorderen.”

Hoe kan het dat deze landen zo ver voorlopen op Nederland?

“Is er een moment geweest waarop mensen met een beperking voor zichzelf zijn opgekomen? En: hoe ver zijn zij gekomen met hun lobby? Het heeft te maken met deze twee vragen, want de toegankelijkheid komt niet vanzelf. In de jaren 70 is de lobby door mensen met een handicap in Amerika heel fanatiek geweest. Tientallen jaren later plukken de Amerikanen de vruchten van hun acties. Als mensen met een handicap gaan lobbyen, betekent dat niet dat morgen alles direct wordt aangepast. Wel kunnen ze ervoor zorgen dat bij nieuwbouw en renovaties rekening wordt gehouden met de toegankelijkheid voor mensen met een handicap. Het is duur om achteraf van alles aan te passen, maar het is helemaal niet duur om daar meteen bij de bouw rekening mee te houden. Als je dat pas in 2017 gaat doen, zoals Nederland, dan gaat het tot 2037 duren voordat je werkelijk resultaat ziet. In 1989/1990 heeft de toenmalig Amerikaans president George Bush Sr. een wet vastgelegd. Wij hebben dat 27 jaar later gedaan en lopen daarom 27 jaar achter.”

Heb je het gevoel dat in Nederland automatisch bij nieuwbouw en renovaties rekening wordt gehouden met mensen met een handicap?

“Nee. Volgens mij staat in de wet dat we er recht op hebben, maar ik heb nog niet meegemaakt dat iemand gestraft is omdat hij of zij niet volgens de wet heeft gehandeld. Ik heb niet het idee dat iedereen op de hoogte is van de wetgeving. Het kan gebeuren dat morgen iemand een gebouw neerzet dat niet rolstoeltoegankelijk is. Sterker nog, ik hoorde onlangs dat een gebouw van de Universiteit van Amsterdam voor miljoenen verbouwd moeten worden omdat het niet rolstoeltoegankelijk is. Dat gebouw is drie jaar geleden neergezet en nu gaan er weer miljoenen euro’s van de overheid naartoe. Blijkbaar hebben de architect en het bestuur zitten slapen. De wet is er, maar dat betekent niet dat we er al zijn.”

Wat zijn de consequenties als men zich niet houdt aan de wet?

“Als je een rolstoelontoegankelijke situatie tegenkomt, dan moet je in eerste instantie in gesprek met degene die de situatie veroorzaakt. Als je daar onderling niet uitkomt, kan je naar het College voor de Rechten van de Mens. Dan wordt de veroorzaker veroordeeld voor discriminatie. Wat de exacte consequenties zijn, weet ik niet zo goed. Er is nog geen voorbeeldstellende rechtszaak geweest, nog geen veroordeling. We moeten een keer zo’n situatie meemaken, anders is de wet een wassen neus.”

“Als jij een restaurant hebt met een omzet van 200.000 euro en de rolstoelaanpassingen kosten 50.000 euro, dan heb je een goede reden om die aanpassingen niet te doen. In de wet staat namelijk dat aanpassing in redelijkheid moet plaatsvinden. Voor een multinational is de situatie weer anders. Het fijnste zou zijn als iedereen zou weten dat je er bij de bouw al rekening mee moet houden.”

Heb je het gevoel dat de bewustwording in Nederland groeit?

“Ik weet niet of het komt door de wetgeving, maar ik heb wel het idee dat ik ten opzichte van vijftien jaar geleden meer keus heb als ik naar een hotel zoek met rolstoelkamer. Toen ik vijftien jaar geleden naar Scheveningen wilde, kon ik kiezen uit twee hotels met rolstoelkamer. Die waren toen bezet, dus ik kon mijn bezoek aan Scheveningen afzeggen. Ik kan nog steeds niet naar alle hotels, maar er is progressie en we moeten er bovenop blijven zitten, anders blijven mensen domme dingen doen. Ik las laatst een quote van iemand, daarin stond: 'Het is geen gunst om je hotel toegankelijk te maken, maar je baan'. Dat is van deze tijd en met deze instelling moeten we op pad.”

“Ik hoop daarnaast dat we ons realiseren dat de hoeveelheid ontoegankelijke gebouwen in Nederland de mensen met een handicap tegenwerkt in het zoeken naar een baan. In Nederland wordt gezegd dat we in een participatiesamenleving leven en dat mensen met een handicap gewoon moeten werken. Ook heel veel andere mensen zonder handicap zoeken werk, dus daar moet je mee concurreren. Maar als een hoog percentage van de Nederlandse gebouwen slecht toegankelijk is, dan vallen die bedrijven af als potentiële werkgever. Hoe wil je er werken als je niet eens naar binnen kunt, of naar toilet? De kans dat iemand met een handicap een baan vindt is dus veel kleiner, maar het wordt wel van hem of haar verwacht. Dat is tegenstrijdig.”

Welke plekken zorgen in Nederland voor de grootste problemen?

“Ik denk dat het openbaar vervoer voor een grote uitdaging staat om voor iedereen toegankelijk te zijn. Ze doen wel hun best om het te verbeteren en dat komt mede omdat mensen met een handicap er hard achteraan zitten. Ik heb het geluk dat ik kan autorijden, maar anderen zijn volledig afhankelijk van het openbaar vervoer. Zij kijken de hele dag op de klok omdat ze op een specifieke tijd een trein of busje hebben besteld. Ik ben blij dat ik daar niet van afhankelijk ben, maar ik kom graag op voor de mensen die dat wel zijn.”

Voel jij je een soort ambassadeur van de rolstoelgebruikers?

“Mijn eerste voorstelling ging over mijn handicap. Ik vond dat een heftig verhaal dat ik moest vertellen. Mijn tweede voorstelling ging al niet eens meer over mijn handicap. Mijn handicap was niet het enige waarover ik wilde vertellen. Ik heb het voordeel dat ik af en toe geïnterviewd word. Dat zorgt ervoor dat ik net iets harder kan roepen dan een ander en dat ik sneller iets gedaan krijg. Daar probeer ik wel gebruik van te maken. Ik kan niet voor elke misstand aan de bel trekken, maar ik doe wat ik kan.”

Je riep aan het begin van de Week van de Toegankelijkheid op om foto’s te maken van de meest ontoegankelijke plek van Nederland. Hoe zijn de reacties?

“De oproep staat er pas enkele dagen op. Ik realiseer me wel dat ik een best lastige vraag stel. Ik zeg tegen mensen met een handicap: ga naar een plek waar je niet naar binnen kan en maak daar een foto van. Er zijn al wat foto’s binnengekomen. Ik wil dit het liefst positief aanpakken en bij die ontoegankelijke plek niet met het vingertje wijzen, maar ook dat bedrijf aanbieden om het probleem op te lossen. Het lijkt me enorm leuk als een soort Gaston van de Postcodeloterij straks daar een invalidelift cadeau te gaan geven.”

Wat zijn de meest schrijnende verhalen?

“Een vrouw die met haar zoontje naar voetbal gaat en na de wedstrijd niet met andere ouders naar de kantine kan gaan, omdat de trap ernaartoe ontoegankelijk is. Daarom gaan ze direct na de wedstrijd naar huis. Ook op de veerboot naar Texel is geen lift naar boven, dus als je met je auto de boot op gaat moet je de hele boottocht in je auto blijven zitten. Een ontbrekende lift bij een trap zegt me niet zo veel, maar het gaat me juist om het verhaal dat erbij hoort. Dat wil ik horen.”

© Nationale Zorggids / Frank Molema